Portekiz toprakları 300 yıl boyunca farklı milletlere (Fenikeliler, Yunanlar, Romalılar, Cermenler ve Endülüs Emevileri) ev sahipliği yapmıştır. 15 ve 16. Yüzyıllarda Portekiz İmparatorluğu çok geniş bir alana sahipti. Bir ucu Portekiz’den kıyı şeridi boyunca Afrika’nın bitimine, diğer ucu ise tüm Brezilya’ya hakimdi. Sonra zayıflayıp yıkılsa da bu imparatorluk çok geniş izler bırakan bir küresel imparatorluktu. Brezilya yerlileri, Afrika yerlileri, Avrupa ve Asya da ki sömürgelerinden pek çok lezzet öğrenmiş olan Portekizliler bu lezzetleri kendi mutfaklarına uyarlamışlardır. Yemeklerinde sıklıkla pirinç, patates ve yeşil sebzeler kullanan Portekizliler kahvaltı ve akşam yemeğine çok önem verirler.
Portekizlilerin geleneksel mutfaklarında ağır, tarifi zor hamur işleri vardır. Aynı zamanda bizdekine benzer şekilde toprak kapta güveçleri ile ünlüdür. Geleneksel Portekiz mutfağında yemekler yağlı ve az baharatlı olarak hazırlanır. En çok etkilendiği mutfaklardan bir olan Yunan mutfağına benzer olarak zeytinyağı kullanımı yoğundur. Coğrafi konum ve 500 yıllık komşuluk neticesinde İspanyollardan fazlaca etkilenen Portekiz mutfağında domuz eti kullanımı İspanyollarla aynıdır. İspanyol mutfağında görülen domuz etinin omlet kullanımı, çorbada kullanımı pastırma şeklinde tüketiminin aynısı Portekiz mutfağında da görülmektedir.
Portekiz mutfağında çorba çok yaygın değildir bu yüzden çorbaların yoğunluğu çok azdır. Daha çok etli ve sebzeli çorbalarıyla ön plandadır.
Portekiz mutfağında akla gelen ilk kelime karıştırmak ve doyuruculuk olur. Mevcut malzemelere mümkün olduğunca çok karıştırılarak yapılan yemekler Portekiz mutfağının aslını yansıtmaktadır. Et ve balık yemeklere katılan çeşitli sebze, sos, baharat hatta kimi zamanda tavuk veya balık katılarak hazırlanan bu lezzetler doyuruculuk bakımından gayet yeterlidir. Hatta bir rivayete göre Portekizlilerin geleneksel balıklarından biri olan marina balığını (Bacalhau) her güne farklı olacak şekilde tam 365 farklı tariflerle yapmakta oldukları rivayet edilmiştir.
Portekizlilerin şarapları çok ünlüdür. Roma imparatorluğu zamanında başlayarak ihraç edilmeye başlanmış olan bu içkiler Avrupa’nın gözde şarapları arasındadır. Portekizlilerin Avrupa’da ki bütün ülkelerden den daha fazla şarap mahzeni vardır. Pek çok şarap çeşidi uluslar arası ödüllere layık görülmüştür. Bir başka rivayete göre ise yunan mitolojisindeki eğlence tanrısı baküs ilk şarabını Portekiz’de tatmış ve bu ülkeyi şarap cenneti olarak ilan etmiştir.
Portekizlilerin meşhur pastanesi BElem Pastanesi 175 yıllık bir geleneğin eseridir. Portekiz’e gelen turistlerin ilk durakları bu pastanedir. Bu pastanenin kendi ürünü patentli,175 yıllık bir tatlısı vardır.
Geleneksel Portekiz yemekleri
Portekiz muhteşem mutfağıyla bilinen bir ülkedir. Sizlere bu güzel ülkenin en yaygın geleneksel yemeklerinin hangilerinin olduğundan bahsedeceğim.
Daha önceki yazılarımdan birinde de dediğim gibi, Porto’ya geldiğinizde Francesinha’yı mutlaka denemelisiniz. Linke tıklayarak blog yazımı görüntüleyebilir, bu yemek hakkında daha fazla bilgi edinebilirsiniz: recipe of the Francesinha. Söyleyeceğim tek şey peynir ve etten yapıldığı ve bol kalorili olduğu! Porto’nun yerlileri sürekli en iyi Francesinha’nın nerde yendiğini tartışırlar.
Portekizliler mezgit(”bacalhau”) yemeyi çok severler ve mezgitten çok çeşitli yemekler hazırlarlar. Örneğin; bacalhau à brás. Mezgit, kızarmış soğan, zeytin, çırpılmış yumurta, doğranmış maydanoz ve kızarmış patatesten oluşur. bacalhau à brás’ta mezgit, krema(”natas”), kızarmış patates ve soğan vardır. Bacalhau com broa’da ise mezgit, patates, mısır ekmeği kırıntıları(broa), soğan ve sarımsak vardır. Mezgitle yapılan daha birçok çeşit yemek var ve hepsi de çok lezzetli!
Caldo verde geleneksel bir Portekiz çorbasıdır. Genellikle zeytinyağı, karalahana, patates, tuz, soğan ve sarımsaktan yapılır. Eğer isterseniz bu malzemelere et de ekleyebilirsiniz. Portekizliler bu çorbayı genellikle düğün, doğum günü gibi kutlamalarda tüketirler.
Caldo verde
Caldeirada farklı balık çeşitleri, çeşitli sebzeler(soğan, domates, yeşil biber, vb. ), tel şehriye ve farklı türlerde şarap çeşitleri içeren bir balık yemeğidir. İçindeki deniz ürünleri genelde midye, kalamar veya ahtapot, alabalık, kılıçbalığı gibi mahsullerdir. Oldukça sağlıklı!
Caldeirada
Tripas à moda do Porto sığır eti ve kuru fasulyeden yapılır. Bu yemeğin tarihçesi, Katalanların Tejo Nehri’ni geçerek Lizbon’a saldırmalarını önledikleri 14. yüzyıla kadar uzanır. Gıda fiyatları artmıştı. Portolular bir donanma kurmayı ve bu donanmayı Tejo Nehri kuşatmasına göndermeyi başarmışlardı. Bu nedenle; ellerindeki tüm yiyecekler, özellikle de etler bu donanmayla birlikte Lizbon’a gönderilmişti. Portolular işkembe gibi sakatatları(trip) yemek zorunda kalmışlardı. Bu yüzden Portolulara hala tripeiros denir.
Tripas
Pica Pau küçük parçalara kesilmiş kızarmış etten yapılan ve genellikle turşuyla servis edilen bir yemektir. Bu yemeğin orijinali domuz etinden yapılır ama sığır eti de kullanılabilir. Sarımsak, zeytin, hardal yağı ve biradan yapılır, istenirse piripiri(acıbiber) de eklenebilir. Yemeğin isminin Türkçesi ağaçkakan, fakat isminin yemekle bir alakası yok!
Pica pau
Sardinhas assadas(ızgara sardalya) özellikle São João Festivali sırasında yenir, daha önce bu festival hakkında bir yazı yayımlamıştım: traditional festival of Porto. Sardalyanın Portekiz kültüründe önemli bir yeri vardır. Keskin ve çok da güzel olmayan bir kokusu var ama tadı çok güzel! São João Festivali’nin yanısıra Portekizliler bu yemeği yazın da sıkça tüketirler.
Arroz de Pato Portekiz yemeklerinin en sevilenidir. ”Pilav ve ördek” anlamına gelir. Bu yemeği hazırlamanın çeşitli yöntemleri var ve özellikle kış zamanında tüketilir. Genellikle ördek ve pilav katları üzerinde sucuk ve pastırmayla servis edilir.
Arroz de pato
Alheira ördek, tavuk, dana, ve bazen de tavşan gibi farklı etlerden yapılabilen bir sosis çeşididir. Ekmek de içerir ve kızartılabilir. Sarımsak da bu yemekte yaygın olarak kullanılır ve patatesle servis edilir. Alheira’nızı üzerinde yumurtayla da sipariş edebilirsiniz!
Portekiz’de ne yenir Ne içilir
sorusuna cevap olarak oldukça doyurucu deniz ürünleri, et ve sebze yemekleri cevap olarak verilebilir. Portekiz yemekleri sadece karın doyurmak için değil, insanın kendini iyi hissetmesi ve güzel anılar biriktirmesi için de büyük bir fırsat.
Fiyat konusuna da değinecek olursak, eğer sıklıkla yurt dışında ve özellikle de Avrupa’ya seyahat eden ya da bu ülkelerdeki yeme içme fiyatları hakkında bilgi sahibi biriyseniz, Portekiz’de yemek yeme maliyetlerinin daha uygun olduğunu göreceksiniz.
Portekiz yemekleri çoğunlukla deniz ürünlerine dayalıdır ve ülkede deniz ürünleri ile yapılmış sayısız yemeğe rastlayacaksınız. Bu yemeklerin bir kısmını biz de listemize alarak tanışmanıza vesile olmak istedik. Deniz ürünlerinin yanı sıra domuz, tavuk, sığır gibi hayvanların etleri de bol miktarda yemeklerde kullanılmaktadır. Pirinç ise birçok yemeğin yanında pilav olarak servis edilmektedir. Eğer yemeklerin yanında pirinç yoksa mutlaka patates kızartması servis edilmektedir. Baharatlar ve farklı soslar ise çoğu yemeğin lezzet sırları arasında bulunuyor.
Sardinhas Assadas
Deniz ürünleri konusunda çok iddialı olan Portekiz’da, sardalya ile yapılan ızgaranın tadı bambaşka oluyor. Geleneksel Portekiz sardalye pişirme tekniğinde balığın kemiği ve kafası sağlam bırakılır. Güzelce pişirilen ızgara balıklar gerçekten muhteşem bir sofranın habercisi olmaktadır. Bu lezzet özellikle Lizbon’un en önemli lezzetleri arasında bulunmaktadır.
Francesinha
Porto’nun imza yiyeceklerinden olan francesinha, bir çeşit Portekiz usulü sandviçtir. İki ekmek arası biftek, chorizo, jambon ve sosis gibi malzemelerle doldurulmaktadır. Sandviçin üzerine isteğe bağlı olarak yumurta da kırılabilmektedir. Yanında sunulan sos ve patates kızartması ise bu sandviçi adeta başka boyutlara taşımak için konmaktadır.
Cozido à Portuguesa
Portekiz’de cozidonun kökenini kimse bilmese de her yerde farklı bir versiyonuna rastlayabileceğiniz bu lezzet Portekiz’in en önemli lezzet hazinelerinden biridir. Yemeğin özünde ise yavaş yavaş pişirilmiş et ve çeşitli sebzeler bulunmaktadır ve en sonunda ortaya çok lezzetli bir yahni çıkmaktadır. Bölgeden bölgeye yemeğin içinde tavuk, kuzu, domuz gibi çeşitli et türleri eklenebilmektedir.
Açorda
Çörek otu suyunda hazırlanan, günlük ekmek ve haşlanmış yumurta ile yapılan bir yemek olan açorda, aslında tipik bir köylü yemeğidir. Çiftçilerin ve köylülerin yemek molalarında ucuz ama besleyici bir yemek arayışından ortaya çıkan bu lezzet, günümüzde “Portekiz’de ne yenir? Ne içilir?” sorusunu arayanların mutlaka denemesi gereken yemekler arasında bulunuyor. Mümkünse yemeğin içine çeşitli av etleri de eklenebilmektedir.
Peixinhos da Horta
Portekiz yemekleri genellikle et seven kişiler için uygun olsa da ülkedeki bazı yemekler vejetaryenler için biçilmiş kaftan olabiliyor. Bunlardan biri olan peixinhos de horta kızartılmış yeşil fasulyelerden hazırlanmaktadır. İtiraf etmeliyiz ki yemeği ilk gördüğümüzde bunun kızartılmış balık olduğunu düşündük ve sonradan öğrendik ki yemeğin adı zaten “bahçeden küçük balıklar” anlamına gelmekteymiş.
Feijoada
Dana eti veya domuz eti ile birlikte kuru fasulyeyle yapılan bir tür güveç olan fejioada, Portekizin lezzet diyarında gözden kaçırılmaması gereken güzelliklerden biri. Geleneksel olarak yapılan fejiodada kimyon, kırmızı biber, karanfil ve sarımsağın yoğun tadını çok kolay bir şekilde hissedebiliyorsunuz. Tıpkı diğer birçok Portekiz yemeği gibi bu güvecin de farklı varyasyonlarını bulmak mümkün olabiliyor.
Sopa de Pedra
Yoksulluktan bir taşı kaynatmaya başlayan bir keşişin köylü halkın verdiği yiyeceklerle bir çorba yapması gibi bir öyküye dayanan sopa de pedra, bu hikayeden ötürü “taş çorbası” olarak bilinmektedir. Bu çorba özellikle Lizbon bölgesinde yaygın olarak yapılmaktadır.
Alheira de Mirandela
Bir çeşit tavuk sosisi olan alheira, en uygun fiyatlı Portekiz yemeklerinden biridir ancak bunun yanı sıra büyüleyici bir tarihe sahiptir. Geçmişi 1500’lü yıllara dayanan ve gizlice yenen bu yemek, günümüzde neredeyse bütün restoranlarda sunulmaktadır.
Arroz de Tamboril
Maymun balığı Portekiz’de morina balığı kadar yaygın olmasa da sevilen ve yemeklerde kullanılan bir deniz ürünüdür. Pirinçle yapılan arroz de tamboril de geleneksel Portekiz yemekleri arasında sayılmaktadır.
Bacalhau
Portekiz’de morina balığı bir yemekten çok daha öte anlamlara sahiptir ve bu balık Portekizlilerin elinde gerçekten şaheser yemeklere dönüşmektedir. Bu da bacalhauyu “Portekiz’de ne yenir? Ne içilir?” listemize almayı bir zorunluluk haline getirmiştir.Ülkede bu balıkla hazırlanan yemekler konusunda uzmanlaşmış çok özel restoranlar hizmet vermektedir.
Caldeirada de Enguias
Özellikle Aveiro bölgesi, yılanbalığı ile yapılan çorbaları ve kızartılarak hazırlanan yemeği ile ünlüdür. Safran ve biberle hazırlanan yılanbalığı yahnisi bölgenin en meşhur lezzetleri arasında bulunmaktadır. Eğer yolunu Aveiro bölgesine düşerse kesinlikle bu çorbayı denemenizi tavsiye ediyoruz.
Cataplana de Marisco
Cataplana de marisco, çeşitli deniz ürünleri pişirilmiş ve pilav veya patates cipsi ile servis edilen bir tür yahnidir. Özellikle Algarve bölgesinde yaygın olarak hazırlanmaktadır. Bu yemek özellikle yanında güzel bir şarapla çok iyi gitmektedir.
Porco Preto
Porco preto, Portekiz’de yaygın olarak yetişen bir tür siyah domuzdur. Bu hayvanın eti Portekiz mutfağı için altın niteliğindedir ve ülkede bu hayvanın etiyle çok farklı lezzetler ortaya konmaktadır.
Polvo à Lagareiro
Portekiz mutfağı genellikle en basit haliyle üzerine sadece bazı eklemeler yapılan deniz ürünleri ile ünlüdür. Doğrudan ateşte pişirilmiş ahtapot biraz limon ve çeşitli baharatlarla ülkenin en lezzetli yemeğine dönüşebilmektedir ve ortaya “Portekiz’de ne yenir?” sorusuna cevap olacak muhteşem bir lezzet çıkmaktadır.9
Posta Mirandesa
Posta Mirandesa, güçlü bir ateşte pişirilmiş kalın bir dana bonfileden oluşmaktadır. Bu yemeği Portekiz’e özel kılan şey ise yemeğin yapıldığı mirandesa ineklerinin sadece Portekiz’de yetiştirilmesidir.
Sopa de Cação
Kişniş, limon ve sarımsakla marine edilen köpekbalığı, haşlanarak leziz bir çorba haline dönüşmektedir. Çorba genellikle mısır unu ile hazırlanan bir ekmekle yenmektedir.
Piri Piri Chicken
Portekiz’deki en meşhur yemeklerden biri de kuşkusuz piri piri chicken. Aslında bu lezzet Portekiz dışında çok daha yaygın ancak ülke genelinde de oldukça fazla yendiğini söyleyebiliriz. Ülkenin çeşitli bölgelerinde yemeğin farklı versiyonlarını deneyebilirsiniz.
Bifana
Portekiz’de yapılan sandviçler de lezzeti ve pratik olarak yenmesi nedeniyle çok fazla tercih edilmektedir. Bifana da çok aç olmadığınız bir gün sizin için mükemmel bir öğle yemeği atıştırması ya da akşam yemeği menüsü olabilir. Bifana genellikle sığır etiyle yapılsa da domuz eti ile yapılan versiyonu da bulunmaktadır.
Terylene Sandwich
Terylene sanviçi Portekiz’deki bir diğer sandviç türüdür. Minik bir sandviç olsa da hazırlanması 24 saati bulmaktadır. Sandviçin içinde kullanılan jambon bir gün öncesinden marine edilmektedir.
Porto Şarabı
Portekiz, muhteşem bağları ile ünlüdür ve “Portekiz’de ne yenir? Ne içilir?” sorusu için içecek olarak ilk verilecek cevap ünlü Porto şarabı olacaktır. Bunda ülkenin bir ticaret ve liman ülkesi olmasının da etkisi büyük elbette. Her neyse siz her halükarda mutlaka bu şarapları için ve ülkeden ondan sonra ayrılın.